Xeex bi am ci Gaza mingi wéy di ray ay junniy nit bis bu nekk, waaye ci biir loraange yi ak ñàkkaale bakkan yi, amna luñu faral di sàggane: wérgi-yaramu xel ak njàngum xale yi. Xale yooyu bokku ñu ci limu ñi ñu faat rek, waaye ëlëgu askan wi yépp lañu.
Ak bomb yi ak dee yi, xale yu bari ci Gaza dañuy dundu lu metti ndax seen njaboot amul benn jàmm. Ñenn ñi ñàkk nañu seeni waajur, ñeneen ñi tàqaloo ak seeni mbokk. Tàqaloo googu dafay tax xale yi di yëg ni dañu ñàkk seen doole, ba noppi di jafeel xale yi ñu mëna dellu ci seen xel. Lu fitna di wéy, xale yi dañuy gëna mëna ànd ak fitna, te loolu mën na tax fitna nekk lu jaadu ci seen dundu bis bu nekk, ba noppi di sos ap jamono ju bees ju fees dell ak ay lëndëm yu mëna des ci seen àdduna.
Ci xale yu Gaza, ekol du barab bu ñuy jàngee lire ak bind kese. Ci jamonoy xare ak xeex, daara ji dafay nekk barab bu wóor buy jàppale xale yi ñu gëna màgg ci seen xel ak seen diggante ak nit ñi. Waaye ginaaw bi daara yi yàqoo, njaboot yi toxal seen kër, amatul barab bu xale yi mëna delloo ci seen dundu. Ñàkk daara yi bokkul ak ñàkka am wërsëgu jàngi, waaye itam ñàkka am wàll ci seen ëlëg ak seen mébet yu leen jox yaakaar ci ëlëg gu gën.
Ci sama liggéeyu psychologue ci xale yu Palestine, gis naa bu baax jafe-jafe yi metit yooyu mëna jural seen xel. Njàqare, tiitaange ak jafe-jafe stress ginaaw trauma nekk nañu luy am bis bu nekk ci xale yu Gaza. Doonte bomb yi mën nañu taxaw ci saasi, gaañ-gaañu xel yi dañuy des lu yàgg, bàyyi màndarga ci bépp wàll ci seen àdduna. Bis bu nekk bu xale yooyu duñu am paj mu xel, loolu dafay tekki ni gaañ-gaañu yi dina ñu gëna xóot, te seen mëna wér dina gëna tar ginaaw jamono.
Njàngale: mooy caabi gi ñàkk ngir mëna dundu
Njàngale nekkoon na luy màndargaal bañ ak dëgër ci Palestine, te ba leegi mingi wéy. Doonte jafe-jafe yi ñu àndaloon, Palestine bokk na ci réew yi gëna néew luñu xamul lire ak bind ci àdduna bi. Waaye leegi, ginaaw bi daara yi yàqoo, xale yi toxal seen kër, jumtukaay bi gëna am doole – xam-xam – ñu ngi leen di nangu. Ñàkum njàng du yam ci jàngi rek, waaye dafay wàññi itam yaakaar ak bëgg-bëgg, ba noppi di yóbbe nit ñi ñu ñàkk yaakaar ak tiis. Xale yooyu dañu yàgg a bëgga nekk doktër, ingénieur ak jàngalekat, waaye leegi seen mébet mingi waaja ni mes ndax xare bi.
Njariñu jàppale psychosocial: defaraat ruuh gi
Bu njëkk Gaza amna ndam ci def serwiis wérgi-yaramu xel ak askan wi bokk ci sarwiisu njàng mi ñuy joxe ci daara yi, ba noppi amoon na bànxaasi yu wérgi-yaramu xel ak ay xelalkat ci daara yu bari ci Gaza. Jàppale psychosocial du luxus ci xale yi ci barabi xeex, waaye lu mënul ñàkk la. Art, music, ak tàggat yaram dañuy may xale yi ñu mëna fësal seen metit ak seeni yëg-yëg ci anam wu wuute ak yeneen yi ñuy faral di def. Gis naa njeextalu liggéey yooyu ci sama liggéey; Art ak tàggat yaram dañu leen may ñu dellu ci seen àdduna, daan metit wi ñu àndaloon, gëna wóolu seen bopp. Waaye, liggéey yooyu bari wuñu ci Gaza, kon fàww ñu dugal xaalis bu bari ngir mëna leen amal ci anam wu yaatu.
Tabaxaat daara yi kese doyul. Xale yi dañu wara am ndimmbalu xel ci daara yi suko defee ñu mëna jànkoonte ak jafe-jafe yi ñu dundu. Danu soxla sistemu njàngale buy xam li trauma mëna jural nit, ba noppi di teg xale yi ci diggu liggéey bi ngir wér. Jàppale njaboot gi ak askan wi dafa wara bokk ci liggéey yooyu.
Xale yu Gaza yelloo nañu lu ëpp mucc
Doomi Gaza ñooy ëlëg gi ñu wara aar ba noppi dugal xaalis ci. Yaxxum seeni kër ak seeni daara du njeextalu jaar-jaar bi. Xale yooyu yelloo nañu am dundu gu neex, jàng ak wér. Sudee àdduna bi nanguwul jàppale leen leegi, loraange yu metti yi xare mëna jur dina wéy ba fukki at ci ginaaw. Waaye sudee bokku ñu liggéey, du tabax yi kese lañu mëna tabaxaat, waaye dundu ak mébetu xale yooyu a ngi aju ci nun.
Samah Jabr moo ko bind
Jaafar Al-Khabouri 8
الرئيسية 
